Anijs kweken is iets dat je prima zelf kunt doen, al vraagt het wel wat geduld en een geschikte plek in de tuin. Deze specerij groeit namelijk het liefst in de volle zon en heeft ruimte nodig om te ontkiemen en te bloeien. Anijs komt oorspronkelijk uit het oosten van het Middellandse Zeegebied en heeft zich daarna langzaam verspreid naar andere warme gebieden. De zaadjes die we in de keuken gebruiken, komen van de schermbloemige plant Pimpinella anisum, een eenjarige plant die ongeveer vijftig tot zeventig centimeter hoog wordt.
Als je van plan bent om zelf anijs te kweken, is het goed om te weten dat deze plant niet alleen lekker ruikt en smaakt, maar ook een mooie toevoeging is aan de siertuin. De fijne witte bloemen trekken bijen aan, wat ook weer goed is voor de bestuiving van je andere gewassen. De zaden worden gebruikt in allerlei gerechten en drankjes, van koekjes tot ouzo. Maar voor je kunt oogsten, moet je eerst goed nadenken over de plek, de grond en de verzorging.
Hoe anijs kweken?
Anijs kun je het beste rechtstreeks in de volle grond zaaien, want de plant houdt er niet van om verplant te worden. Zoek een zonnige plek op met goed doorlatende grond, liefst een beetje kalkrijk. Als je zelf wil zaaien, wacht dan tot er geen kans meer is op nachtvorst, meestal eind april of begin mei. Je kunt ook jonge plantjes kopen, maar zaaien levert vaak een stevigere plant op. Anijs kun je ook in een grote pot kweken, maar zorg dan wel dat die diep genoeg is.
Stap 1, de grond voorbereiden
De grond moet losgemaakt worden tot een diepte van minstens twintig centimeter. anijs houdt van luchtige, kruimelige aarde die niet te nat blijft. Kleigrond is niet geschikt, tenzij je die mengt met compost en wat zand. Spit de aarde goed om en verwijder stenen en wortelresten.
Vervolgens voeg je wat goed verteerde compost toe. Dit zorgt voor een evenwichtige voeding tijdens de eerste groeifase. Let erop dat je geen verse mest gebruikt, want dat maakt de grond te zuur en daar houdt anijs niet van.
Zorg dat de grond niet te zuur is. Je kunt eventueel wat kalk toevoegen om de pH op peil te brengen. Een licht basische bodem (pH 6,5 tot 7,5) is het meest geschikt. Je hoeft niet te overdrijven, maar een beetje kalk maakt het verschil.
Maak tenslotte rijen op ongeveer twintig tot vijfentwintig centimeter van elkaar. Houd tussen de zaden voldoende ruimte, want anijs heeft licht nodig om te kiemen en groeit het best als hij niet verdrukt wordt.
Tot slot: geef na het zaaien voorzichtig water, zonder dat je de zaden wegspoelt. Een fijne gieter met broeskop werkt hier uitstekend voor. Houd de grond de eerste week licht vochtig.
Stap 2, voordelen van combinatieteelt
Combinatieteelt met anijs kan heel goed werken, zeker als je je moestuin slim indeelt. Anijs past goed bij planten die van dezelfde bodem houden, zoals wortelen en sla. Die kunnen samen groeien zonder elkaar in de weg te zitten.
Een andere goede buur voor anijs is koriander. Beide kruiden trekken nuttige insecten aan en helpen bij de bestuiving van andere planten. Ze verdragen elkaar goed en bloeien in ongeveer hetzelfde tempo.
Anijs tussen uien en knoflook planten heeft als voordeel dat de geur van anijs bepaalde schadelijke insecten verjaagt. Zo werkt het als een soort natuurlijke bescherming voor je uienveld.
Vermijd wel combinaties met kruiden die veel vocht vragen, zoals munt. Anijs houdt niet van een constant natte voet en zal dan slecht groeien of zelfs schimmelen. Zorg dus voor droogteminnende buren.
Ook dille of venkel zijn minder goede combinaties, omdat deze ook uit de schermbloemenfamilie komen en elkaar kunnen beconcurreren in geurstoffen en ruimte. Zet die dus liever elders in je tuin.
Stap 3, Anijs zaaien of planten
Anijs zaai je bij voorkeur direct in de volle grond, want de wortel is gevoelig voor verplanten. Je zaait vanaf eind april tot half mei, afhankelijk van het weer. Maak geultjes van ongeveer één centimeter diep en zaai dun.
Bedek de zaden met een dun laagje aarde en druk deze zachtjes aan. Geef voorzichtig water en zorg dat de aarde vochtig blijft. Kieming duurt meestal tien tot veertien dagen, dus wees geduldig.
Als de plantjes opkomen, dun je ze uit zodat er ongeveer twintig centimeter tussen de planten staat. Dat lijkt veel, maar de planten hebben lucht en licht nodig om sterk te worden.
Als je liever jonge plantjes koopt en uitplant, doe dit dan heel voorzichtig. Scheur de wortelkluit niet en plant ze met kluit en al in een ruim plantgat. Druk de aarde licht aan en geef water.
Wil je anijs op een balkon of vensterbank kweken? Dat kan, maar dan heb je een diepe pot nodig van minstens dertig centimeter. Gebruik potgrond gemengd met wat zand en zorg voor goede afwatering.
Stap 4, De zorg tijdens de groei
Water geven doe je het beste in de vroege ochtend of de avond. Laat de grond niet uitdrogen, maar geef ook niet te veel water. Anijs houdt van een licht vochtige bodem, niet van drassigheid.
Tijdens de groei kun je eventueel wat extra voeding geven, maar overdrijf niet. Een beetje compostthee of een handje beendermeel halverwege het seizoen is voldoende. Te veel stikstof geeft wel veel blad, maar weinig zaad.
Controleer regelmatig op onkruid tussen de planten. Anijs is traag in de eerste groeifase en kan snel overwoekerd worden. Wieden is dus belangrijk, vooral de eerste weken.
Als je ziet dat de plant gaat bloeien, laat de bloei dan gewoon toe. De schermbloemen zijn prachtig om te zien en trekken insecten aan. Bovendien komen daar later de zaden uit die je wil oogsten.
Let wel op bladluizen of wortelrot bij langdurig nat weer. Houd de bladeren in de gaten en verwijder zieke planten op tijd. Voorkomen is vaak beter dan genezen.
Stap 5, Anijs oogsten
Je oogst anijs als de zaadschermen bruin worden, meestal in augustus of begin september. De zaden moeten rijp zijn, maar nog niet vanzelf van de plant vallen.
Knip de schermen af en hang ze ondersteboven te drogen in een papieren zak. Zo vallen de zaadjes vanzelf in de zak zodra ze loslaten. Zet dit op een warme, droge plek uit de zon.
Na een week of twee kun je de zaden uit de zak halen en zeven of blazen om kaf van zaad te scheiden. De geur is op dat moment al heerlijk en herkenbaar.
Je kunt ze dan direct gebruiken in de keuken of verder drogen om op te slaan. Bewaar ze pas als ze kurkdroog zijn, anders gaan ze schimmelen.
Soms oogst je wat minder dan gehoopt, vooral bij natte zomers. Maar zelfs een handvol anijszaad uit eigen tuin is iets om trots op te zijn.
Stap 6, Vermeerderen
Anijs wordt bijna altijd vermeerderd via zaad, niet via delen of scheuren. De plant maakt een penwortel en verdraagt het verplaatsen slecht, dus zaad is het veiligst.
Laat een paar gezonde planten staan tot het einde van het seizoen. Die leveren het zaad voor het volgende jaar. Kies hiervoor de sterkste exemplaren.
Zorg dat je het zaad goed laat drogen en bewaar het in een papieren zak op een droge en koele plek. Zo blijft het minstens één jaar kiemkrachtig.
Soms zie je dat anijs zichzelf uitzaait, vooral als je niet alles geoogst hebt. In zachte winters kunnen die zaailingen het voorjaar overleven, maar meestal niet.
Het scheuren of delen van planten is bij anijs niet gangbaar en ook niet succesvol. De wortel is daarvoor te kwetsbaar en beschadigt snel.
Hoe anijs bewaren
Na de oogst laat je de zaden eerst volledig drogen. Leg ze uitgespreid op een doek op een droge plek uit de zon. Dit duurt meestal drie tot vijf dagen extra na het oogsten.
Als de zaden goed droog zijn, bewaar je ze in een goed afgesloten pot of blik. Glas is prima, zolang het donker staat. Zo blijven de smaak en geur behouden.
Je kunt anijs ook invriezen, maar dat is minder gebruikelijk. Drogen is de meest gebruikte methode en werkt uitstekend, zolang het goed luchtdicht bewaard wordt.
Gedroogde anijszaden blijven makkelijk twaalf maanden houdbaar als je ze koel, donker en droog bewaart. Na een jaar neemt de smaak af, maar ze zijn nog steeds bruikbaar.
Als je anijs invriest, doe dit dan in een klein glazen potje of vacuümzak. Gebruik het binnen zes maanden voor de beste smaak. Laat het niet in vochtige omgeving ontdooien.
Gebruik je je Anijs vaak, dan loont het om jaarlijks opnieuw te zaaien voor verse oogst en optimale smaak.
Conclusie
Anijs kweken vraagt wat aandacht en een goed voorbereide plek in de tuin, maar het is de moeite waard. De geurige zaden die je aan het einde van het seizoen oogst, geven een extra dimensie aan je gerechten. Met een beetje zorg, en door te kiezen voor combinatieteelt en juiste timing, haal je uit een paar plantjes een flinke oogst. En als je net als ik van zelfvoorzienend tuinieren houdt, is het kweken van anijs eigenlijk iets dat je gewoon ieder jaar wil blijven doen.
Anijs Zaden Pimpinella Anisum
Anijs heb ik nog niet in de tuin gehad. Welk plant ik elke jaar een stuk of 6 kleine venkelplantjes. Deze hebben ook een lichte anijssmaak. Ik gebruik venkel tijdens de zomer veel in verse thee omdat het zo goed is voor mijn maag. Volgend jaar denk ik toch dat ik ook eens anijs in huis zal halen.