Paardenmest voor de moestuin? Is dat verstandig? Die vraag komt vaak langs onder beginnende tuiniers, en eerlijk gezegd is het niet zo vreemd. Als je ergens gratis of goedkoop aan mest kunt komen, dan is paardenmest vaak het eerste waar mensen aan denken. Het is volop beschikbaar bij maneges of boeren, en meestal mag je het zelfs gratis meenemen als je het zelf ophaalt. Maar de vraag blijft: is het echt geschikt voor jouw moestuin?
Er bestaan nogal wat misverstanden over paardenmest. Sommigen denken dat je het direct uit de stal zo over je planten kunt gooien, terwijl anderen het juist koste wat kost vermijden vanwege zaden of onkruid. En daartussenin zitten de mensen die het wel willen proberen, maar niet weten hoe. Want ja, paardenmest heeft voedingswaarde, maar er komt wel wat bij kijken.
Je hebt namelijk te maken met compostering, timing, mengverhoudingen en zelfs de zuurgraad van je grond. Ook moet je weten hoeveel je gebruikt, en op welke plek in je tuin het beter wel of niet kan. In deze tekst leg ik stap voor stap uit hoe je paardenmest goed kunt gebruiken, waar je op moet letten en hoe je voorkomt dat je je groenten ermee schaadt in plaats van helpt.
Paardenmest gebruiken in de moestuin
Paardenmest gebruiken in de moestuin? Dat is op zich een goed idee, zolang je weet wat je doet. Het bevat stikstof, kalium en fosfor, precies wat je planten nodig hebben om te groeien. Maar het is geen kant-en-klare meststof zoals in de winkel. Paardenmest is vaak gemengd met stro of zaagsel, en daarin zitten veel zaden van onkruiden. Die komen uit het hooi dat paarden eten, en gaan vrolijk kiemen als jij ze in je tuin verspreidt.
Daarom is het belangrijk om paardenmest eerst te composteren. Zo geef je de tijd om die zaden te laten afsterven. Een niet-gecomposteerde hoop mest strooien over je tuin betekent vaak dat je in het voorjaar een tapijt van onkruid krijgt.
Daarnaast is verse mest te sterk voor jonge planten. Het kan wortels verbranden, de grond te zuur maken of zelfs schimmels veroorzaken. Ook is het risico groot dat je bodem uit balans raakt, zeker als je elk jaar zonder nadenken paardenmest toevoegt.
Gebruik dus nooit verse mest direct in je moestuinbedden. Laat het eerst minstens zes maanden rusten, liefst langer. Maak er een aparte composthoop van, eventueel gemengd met groenteafval en ander groen materiaal. Zo krijg je een luchtige, goed verteerde mest die veilig is voor planten.
Hoeveel paardenmest heb je nodig?
Dat hangt af van de grootte van je tuin, het soort gewassen dat je teelt en hoe rijk je grond van zichzelf is. In het algemeen kun je uitgaan van ongeveer drie tot vijf kilogram gecomposteerde paardenmest per vierkante meter moestuin. Bij zware kleigrond kun je iets minder gebruiken, bij zandgrond iets meer.
Let er wel op dat je het mengt met de bestaande aarde. Niet gewoon erop gooien, maar echt onderwerken. Als je alleen een dikke laag op de grond legt, verstik je de bodem en gaat het vocht niet goed door.
Bij planten zoals kolen, courgettes en pompoenen mag je iets meer gebruiken. Die zijn gulzige groeiers. Bij wortelgewassen en kruiden gebruik je beter wat minder, want die houden van wat armere grond.
Een handige manier om te doseren: neem een kruiwagen van honderd liter, daar kun je ongeveer voor twintig tot dertig vierkante meter tuin paardenmest mee voeden.
Is paardenmest goed voor de moestuin?
Ja, maar wel onder de juiste omstandigheden. De samenstelling van paardenmest is vrij luchtig, zeker als er veel stro door zit. Daardoor verbetert het ook de structuur van je grond. Het maakt zware grond luchtiger, en helpt om vocht beter vast te houden bij zandgrond.
Daarnaast stimuleert het bodemleven. Wormen, bacteriën en schimmels breken de mest af en maken voedingsstoffen vrij voor je planten. Je bodem wordt actiever en gezonder, en dat zie je terug aan de kleur en groei van je planten.
Toch is het niet zaligmakend. Als je elk jaar veel paardenmest gebruikt, zonder rekening te houden met wat je grond nodig heeft, kunnen voedingsstoffen zich opstapelen. Dat geeft verzuring of zelfs overbemesting.
Gebruik paardenmest dus als aanvulling, niet als standaard bemestingsplan. Wissel het af met compost, bladmulch of andere organische materialen. En kijk goed naar de planten: groeien ze te hard, worden ze slap, of verkleuren de bladeren? Dan moet je bijsturen.
Compostering en mengverhouding
Verse paardenmest bevat veel ammoniak. Dat is sterk spul, maar ook vluchtig. Je verliest het zo als je het niet goed opslaat of mengt. Daarom is composteren essentieel. Je kunt paardenmest prima mengen met keukengroen, grasmaaisel, bladeren en andere tuinafval.
De ideale verhouding is één deel mest op twee tot drie delen ander materiaal. Zorg dat je de hoop regelmatig omkeert, zodat er zuurstof bij komt. Na drie tot zes maanden heb je een donkerbruin, kruimelig en geurarm materiaal.
Je kunt ook alleen paardenmest composteren, maar dan duurt het langer. Het resultaat wordt wel luchtiger door het stro. Gebruik in dat geval liever geen zaagselrijke mest, want dat onttrekt stikstof tijdens het composteringsproces.
Test altijd of de mest goed verteerd is. Dat merk je aan de geur (geen ammoniak meer), aan de temperatuur (de hoop moet afgekoeld zijn), en aan de kleur (donkerbruin).
Niet overbemesten
Een veelgemaakte fout is om te denken: veel mest is veel groei. Maar dat klopt niet. Overbemesting leidt tot slappe planten met te veel blad en weinig vruchten. Bij tomaten bijvoorbeeld krijg je veel loof maar weinig tomaten.
Ook kan een overdaad aan stikstof zorgen voor ziektes, schimmelproblemen en bladverbranding. Dat wil je vermijden, zeker bij jonge zaailingen of gevoelige planten zoals sla, bonen of wortelen.
PH-waarde controleren
Paardenmest heeft van zichzelf een licht zure invloed op de bodem, vooral als je het in grote hoeveelheden gebruikt. Daarom is het verstandig om af en toe de pH-waarde van je grond te meten.
Een gezonde moestuin heeft meestal een pH tussen 6 en 7. Als je merkt dat je grond zuurder wordt, kun je wat kalk toevoegen. Doe dit niet tegelijk met mest, maar in een apart seizoen, bijvoorbeeld in het najaar of het vroege voorjaar.
De beste tijd om te bemesten met paardenmest
De beste tijd om je moestuin te bemesten met paardenmest is het najaar. Dan geef je de bodem de hele winter de tijd om de voedingsstoffen op te nemen. Wormen en micro-organismen doen hun werk, en in het voorjaar is je grond rijk en luchtig.
Ook kun je paardenmest gebruiken vlak voordat je de grond in het voorjaar bewerkt, maar dan alleen als het volledig gecomposteerd is. Doe dit nooit vlak voor het zaaien of planten van jonge gewassen, want dat is te sterk.
Bij fruitstruiken en vaste planten kun je ook in de winter een laag gecomposteerde mest rond de voet strooien. Die zakt langzaam in de bodem, en zorgt voor een goede start in het voorjaar.
Gebruik bij voorkeur paardenmest uit een betrouwbare bron, waar je weet wat de paarden eten. Sommige medicijnen of wormmiddelen kunnen schadelijk zijn voor het bodemleven. Vraag dus altijd na of de mest vrij is van resten of antibiotica.
Als je alles goed toepast, is paardenmest een waardevolle aanvulling voor je moestuin. Niet als wondermiddel, maar als onderdeel van een gezonde kringloop in je tuin.
