Kiwi kweken in je eigen tuin is iets wat steeds meer mensen proberen, zeker nu kiwiplanten ook in ons klimaat goed willen groeien, mits je een beschut en zonnig plekje hebt. Je hebt er wel twee planten voor nodig: een mannelijke én een vrouwelijke. Alleen dan kun je kiwi’s oogsten, want de vrouwelijke plant draagt het fruit, maar heeft stuifmeel van een mannelijke plant nodig om tot vruchtzetting te komen.
Kiwiplanten groeien als klimplanten en hebben daarom ondersteuning nodig. Denk aan een stevige pergola of een gespannen draad langs een muur. De planten kunnen flink uitgroeien, dus houd rekening met ruimte en snoei ze goed. Als je het juiste ras kiest, wat zorg besteedt aan de aanplant, en geduldig bent, kun je na enkele jaren zelf kiwi’s oogsten uit je eigen tuin. Het vraagt wat toewijding, maar het is de moeite waard.
Hoe Kiwi kweken?
Als je kiwi wilt kweken, begin je met het kiezen van een zonnige, beschutte plek in je tuin. Je koopt een mannelijke en een vrouwelijke plant, tenzij je een zelfbestuivend ras kiest. Zorg voor een stevige constructie waarop de plant zich kan ontwikkelen. Daarna draait het allemaal om goede verzorging, juiste snoei, bescherming tegen vorst én geduld, want kiwi’s dragen pas na een paar jaar vrucht.
Stap 1, Kiwiplanten planten
Voordat je begint met kiwi kweken, is het belangrijk dat je de juiste plek kiest. Kiwi’s houden van een beschutte plek uit de wind, met veel zon. Een zuidmuur is ideaal. De grond moet goed doorlatend zijn en humusrijk. Vermijd zware klei of te natte grond, daar kunnen de wortels van kiwi’s slecht tegen. Werk compost of goed verteerde mest door de bovenlaag om het bodemleven te stimuleren.
De beste tijd om kiwiplanten te planten is het voorjaar, ongeveer vanaf eind maart tot begin mei, als de grond voldoende is opgewarmd. Plant ze niet te diep, maar net zo diep als ze in de pot stonden. Geef meteen goed water na het planten, en zorg voor een klimconstructie waarlangs de planten omhoog kunnen groeien.
Als je liever zelf wilt zaaien, kun je dat doen met zaden uit een verse kiwi. Spoel de zaden schoon, droog ze, en laat ze enkele weken in de koelkast liggen (stratificatie). Daarna kun je ze zaaien in vochtige zaai-aarde. Het duurt wel jaren voordat je weet of je een mannelijk of vrouwelijk exemplaar hebt, dus dit is meer voor de liefhebber met geduld.
Kun je kiwi in een pot kweken? Dat kan, maar is niet ideaal. De plant groeit sterk en heeft veel ruimte nodig. Als je toch voor een pot kiest, neem dan een grote kuip van minstens 40 liter inhoud. Gebruik voedzame potgrond gemengd met compost, geef in droge periodes royaal water, en zet de plant op een plek uit de wind maar vol zon.
Stap 2, Verzorging
Een jonge kiwiplant heeft vooral in de eerste jaren aandacht nodig. Zorg dat de voet van de plant onkruidvrij blijft. Bedek de bodem met mulch of stro om uitdroging en concurrentie van onkruid tegen te gaan. Kiwiplanten houden niet van natte voeten, maar de wortelkluit mag ook niet uitdrogen.
Geef de plant tijdens droge periodes in de zomer regelmatig water. Zeker tijdens de bloei en vruchtzetting is voldoende vocht cruciaal. Geef het liefst ’s ochtends of ’s avonds water, zodat het niet meteen verdampt. Bij planten in pot is bijna dagelijks water geven nodig bij zomerse temperaturen.
Bemest de plant elk voorjaar met compost of organische meststof, zoals gedroogde koemestkorrels. Gebruik liever geen kunstmest. In juni kun je nogmaals een beetje compost bijgeven. Kiwiplanten groeien traag in het begin, maar kunnen na enkele jaren flink de hoogte in schieten.
In de winter moet je jonge planten beschermen tegen strenge vorst. Dek de voet af met stro, bladeren of vliesdoek. Oudere planten zijn beter bestand tegen koude, maar pas op voor late nachtvorst in het voorjaar. De jonge knoppen zijn daar erg gevoelig voor. Bij dreigende vorst kun je ze tijdelijk afdekken met vliesdoek.
Combinatieteelt met kiwi is niet gebruikelijk zoals bij groenten, maar zorg dat je kiwi niet combineert met diepwortelende of erg woekerende planten. Wisselteelt is bij fruitstruiken en klimplanten minder van toepassing, maar zorg er wel voor dat je de bodem gezond houdt met mulch en organische bemesting.
De bloei vindt meestal plaats in juni. Dan verschijnen witte bloemen aan de vrouwelijke plant. Deze moeten bestoven worden door een mannelijke plant die tegelijkertijd bloeit. Bijen en hommels zorgen meestal voor de bestuiving, maar je kunt ook zelf met een penseeltje het stuifmeel overbrengen als je merkt dat er weinig insecten actief zijn.
Stap 3, Kiwi oogsten
Kiwi’s zijn doorgaans pas laat in het seizoen rijp, meestal vanaf oktober. Je herkent een rijpe kiwi aan de kleur: de schil wordt doffer en de vrucht voelt iets zachter aan. Oogst ze vóór de eerste nachtvorst, want bevroren kiwi’s bederven snel. Laat ze liever narijpen in huis.
Oogst voorzichtig met de hand of met een scherp schaartje. Trek niet aan de vruchten, want dat beschadigt de ranken. Leg ze in een kistje of doos, bij voorkeur met wat appels erbij. Het ethyleen van de appels helpt de kiwi’s sneller rijpen.
Na de oogst kun je de kiwi’s enkele weken tot maanden bewaren, afhankelijk van de temperatuur. Onrijpe kiwi’s rijpen goed na bij kamertemperatuur. In een koele kelder blijven ze wel twee tot drie maanden goed, als ze niet te zacht zijn geoogst.
Stap 4, Kiwiplanten snoeien
Snoeien is essentieel bij kiwi kweken. De beste tijd is in de winter, rond januari of februari, als de plant in rust is. Snoei oude, lange scheuten terug tot op twee of drie knoppen van de hoofdrank. Zo houd je de plant in toom en stimuleer je bloei.
In de zomer kun je ook wat bijsnoeien. Knip lange scheuten die geen vruchten dragen weg, of kort ze in tot vijf bladeren na de vrucht. Dit helpt de energie van de plant richten op de rijping van het fruit.
Snoei niet te laat in het voorjaar, want kiwiplanten kunnen flink bloeden als ze net actief zijn geworden. Dat verzwakt de plant en kan groei en bloei belemmeren. Gebruik altijd scherp en schoon gereedschap.
Ziekten en plagen
Kiwiplanten zijn redelijk sterk, maar kunnen last krijgen van schimmels zoals botrytis (grijze schimmel), vooral bij natte zomers. Zorg voor een luchtige opbouw van de plant en snoei waar nodig om het binnenste van de plant open te houden.
Ook wortelrot komt voor bij slecht doorlatende grond. Voorkom dit door bij de aanplant te zorgen voor goede drainage. Voeg eventueel grind of grof zand toe onderin het plantgat.
Bladluizen kunnen jong blad aantasten. Besproei ze met een mengsel van water en zachte zeep of gebruik een aftreksel van brandnetel. Spuit nooit in de volle zon. Bij grote aantasting kun je ook lieveheersbeestjes lokken die bladluizen eten.
Katten en vogels kunnen aan jonge scheuten en vruchten knabbelen. Span een net over de planten als de kiwi’s beginnen te rijpen, of gebruik geurmiddelen tegen katten. Controleer regelmatig op vraat.
Kiwirassen die je zelf kunt kweken
Bekende rassen zijn onder andere ‘Hayward’, een vrouwelijke variëteit die grote vruchten geeft, en ‘Tomuri’, een geschikte mannelijke bestuiver. Deze combinatie werkt goed in Nederland en België. Ze bloeien tegelijk en zijn winterhard genoeg.
Er zijn ook zelfbestuivende kiwi’s, zoals ‘Jenny’. Deze zijn handig als je maar ruimte hebt voor één plant. Houd er wel rekening mee dat de opbrengst vaak lager ligt dan bij kruisbestuiving.
De kiwibes (Actinidia arguta) is ook een optie. Deze kleinere variant geeft gladde, eetbare vruchten en is sneller productief. Ze zijn bovendien beter bestand tegen vorst en vragen minder snoeiwerk.
Hoe kiwi bewaren
Na de oogst kun je kiwi’s bewaren op verschillende manieren. Onrijpe kiwi’s laat je best narijpen bij kamertemperatuur. Daarna kun je ze enkele weken koel bewaren. In de kelder op een koele, donkere plek blijven ze vaak tot drie maanden houdbaar.
Je kunt kiwi’s ook invriezen. Schil ze, snijd ze in stukjes en vries ze in porties in. Zo blijven ze tot een jaar goed. Handig voor smoothies of yoghurt.
Inmaken is ook mogelijk, bijvoorbeeld in de vorm van jam of chutney. Kiwi’s bevatten veel zuur, dus zijn goed geschikt voor confituur. Ingeweckte kiwi’s kun je in gesteriliseerde potten tot een jaar bewaren, mits je schoon werkt en goed afsluit.
Bij kamertemperatuur zijn rijpe kiwi’s drie tot vijf dagen houdbaar. In de koelkast ongeveer twee tot drie weken. In de vriezer tot een jaar, mits goed verpakt. Ingeweckte kiwi’s blijven in een donkere kelder tot een jaar goed. Let wel: na openen altijd in de koelkast bewaren en binnen enkele dagen opmaken.
Conclusie
Kiwi kweken vraagt wat voorbereiding en aandacht, maar wie een zonnige plek heeft en bereid is om te snoeien en te ondersteunen, kan met succes kiwi’s telen in de eigen tuin. Met de juiste rassen, een goed doordachte aanplant en een beetje geduld pluk je na enkele jaren je eigen vruchten. Het is een vrucht die niet alleen lekker is, maar ook plezier geeft in de teelt.
