Weegbree groeit overal. Tussen de tegels, langs bermen, op parkeerplaatsen, in het gazon en zelfs midden op het pad waar je loopt. Wie een tuin heeft, kent deze plant waarschijnlijk als een van de hardnekkigste onkruiden. Toch is weegbree niet zomaar een lastpak. Er schuilt een hele wereld achter dit plantje met zijn brede nerven, stevige bladeren en lange bloemstelen. Mensen kijken er vaak met tegenzin naar, maar wie zich er even in verdiept, ontdekt dat weegbree meer is dan alleen een woekerende stoorzender.
Er bestaan meerdere soorten weegbree, zoals smalle weegbree en grote weegbree. Beide vind je in Nederland en Oostenrijk volop in het wild. De bladeren vormen vaak een rozet vlak bij de grond, waardoor ze lastig weg te krijgen zijn, zeker als ze zich tussen gras of tegels hebben genesteld. Weegbree wortelt stevig en komt steeds weer terug. Maar voordat je meteen met azijn of gif aan de slag gaat, is het goed om te weten dat deze plant ook eetbaar is én medicinaal gebruikt wordt. Dat maakt de discussie over bestrijden versus benutten extra interessant.
Weegbree?
Weegbree wordt vaak gezien als onkruid, maar is in werkelijkheid een eeuwenoud kruid dat al door de Romeinen werd gebruikt als geneeskrachtige plant. In moderne tuinen echter staat weegbree op de zwarte lijst. Dat komt vooral doordat het zich razendsnel verspreidt via de zaden die makkelijk aan schoenzolen of dierenharen blijven hangen. Eén plantje kan honderden zaadjes vormen, en die komen bijna allemaal uit. Wie een strak, egaal gazon wil, ziet weegbree liever niet verschijnen. Toch kun je je afvragen of het altijd nodig is om deze plant koste wat kost te verwijderen.
Wat kun je doen om weegbree te bestrijden?
De eerste stap is begrijpen waar weegbree zich thuis voelt. Deze plant groeit vooral goed op compacte, arme en droge grond waar het gras het moeilijk heeft. Door je gazon te verbeteren, maak je het al minder aantrekkelijk voor weegbree. Beluchten is belangrijk. Steek met een riek of speciale beluchtingsschoen gaten in het gazon zodat lucht en water dieper doordringen. Dit maakt de bodem losser en verbetert de structuur.
Daarnaast helpt het om regelmatig te bemesten. Gebruik organische meststoffen, zoals compost of gedroogde koemestkorrels. Een gezond en dicht begroeid gazon geeft onkruid veel minder kans. Hoe voller het gras, hoe moeilijker het wordt voor weegbree om een plek te vinden.
Maai het gras niet te kort. Veel mensen denken dat kort maaien helpt tegen onkruid, maar bij weegbree is dat juist nadelig. De plant groeit laag bij de grond en overleeft kort maaien moeiteloos, terwijl het gras juist verzwakt. Beter is om het gras op zo’n vier tot vijf centimeter te houden, zodat het krachtig blijft.
Verwijder weegbree handmatig, met een onkruidsteker. Dit is vooral effectief bij jonge planten. Zorg dat je de volledige wortel meeneemt, anders groeit het gewoon weer terug. Doe dit bij voorkeur na een regenbui, wanneer de grond zacht is.
Je kunt ook mulchen. Breng een laagje compost, houtsnippers of gemaaid gras aan tussen planten of op kale plekken in het gazon. Dit voorkomt dat weegbree daar kan ontkiemen. Mulch houdt bovendien vocht vast en voedt de bodem.
Gebruik géén gif. Chemische bestrijdingsmiddelen zijn slecht voor het bodemleven, de bijen, en je eigen gezondheid. Ze lossen op korte termijn het probleem misschien op, maar maken je tuin op lange termijn kwetsbaarder.
Plant bodembedekkers. In borders kun je weegbree goed tegengaan door andere planten die de grond bedekken, zoals zenegroen, vrouwenmantel of lievevrouwebedstro. Deze planten zorgen dat er weinig licht en ruimte overblijft voor onkruid.
Blijf consequent. Bestrijden zonder volhouden heeft geen zin. Trek elk jaar de nieuwe plantjes eruit, verbeter de grond en blijf observeren. Zo krijg je op termijn echt grip op de situatie, zonder dat je het milieu schaadt.
Wat is het grote nadeel van weegbree?
Het grootste nadeel van weegbree in de tuin is dat het zich snel uitbreidt. Eén plantje is nog te overzien, maar binnen een paar weken kan een volledig gazon of pad ermee bezaaid zijn. De zaden zijn klein, licht en verspreiden zich gemakkelijk met wind, dieren of mensen.
Een ander nadeel is de wortelstructuur. De penwortel gaat diep en is moeilijk volledig te verwijderen. Zelfs als je het bovenste gedeelte afsnijdt of uittrekt, blijft het onderste deel vaak zitten en vormt opnieuw bladeren. Dat maakt weegbree hardnekkig en frustrerend voor wie van een strak verzorgd gazon houdt.
Weegbree verdringt andere planten. In borders of op plekken waar je kruiden of bloemen zaait, neemt deze plant snel de overhand als je hem zijn gang laat gaan. Daardoor krijgen kwetsbare soorten minder kans, wat de biodiversiteit niet altijd ten goede komt.
Tot slot is weegbree gewoon niet populair. Mensen associëren het met slordigheid, met een tuin die uit de hand loopt. En hoewel dat misschien een oppervlakkige reden lijkt, speelt het esthetische aspect wel degelijk mee. In siergazons of nette voortuinen wordt weegbree vaak als storend ervaren.
Kun je weegbree nergens voor gebruiken?
Integendeel. Weegbree is een plant met bijzondere eigenschappen. De jonge bladeren kun je rauw eten, bijvoorbeeld in salades. Ze hebben een licht bittere, aardse smaak. Oudere bladeren worden taai, maar je kunt ze roerbakken of meekoken in soep, net als spinazie of brandnetel. Sommige mensen maken er pesto van, gemengd met olijfolie, knoflook en noten.
De zaden van de smalle weegbree zijn familie van psyllium. Ze zwellen op in water en worden gebruikt als vezelbron, bijvoorbeeld voor mensen met darmproblemen. Je kunt de zaadjes verzamelen, drogen en mengen door muesli of yoghurt. Niet overdrijven, want ze werken laxerend.
Ook kun je thee maken van de bladeren. Deze staat bekend als verzachtend voor de keel en luchtwegen. Een handvol verse of gedroogde bladeren overgieten met heet water en tien minuten laten trekken is voldoende. Voeg eventueel honing toe. De thee heeft een lichte, kruidige smaak.
Weegbree wordt in de natuurgeneeskunde gebruikt tegen insectenbeten, wondjes en huidirritaties. Een vers blad kneuzen en op de huid leggen helpt bij jeuk of een brandnetelsteek. Sommige mensen gebruiken een zalf op basis van weegbree voor eczeem of kleine sneetjes.
Je kunt dus wel degelijk iets met weegbree. Het is niet enkel een lastpost, maar ook een geneeskrachtige plant en eetbare wilde groente. Wie openstaat voor deze mogelijkheden, kijkt anders naar dat plantje in het gras.
Conclusie
Weegbree is hardnekkig, taai en moeilijk weg te krijgen. Voor wie van een strak gazon houdt of een nette tuin wil, kan deze plant echt een probleem zijn. Maar wie verder kijkt dan alleen de overlast, ontdekt dat weegbree ook waardevol kan zijn. Het is eetbaar, geneeskrachtig en veelzijdig in gebruik. Bestrijden hoeft dus niet altijd met geweld. Soms is het verstandiger om de bodem te verbeteren, de plant waar nodig te verwijderen, maar ook ruimte te laten voor wat de natuur zelf aanbiedt. Weegbree hoort er nu eenmaal bij.
