Wat doe je tegen bladluis? Als je ergens in de tuin moedeloos van kunt worden, dan is het wel van bladluis. Je herkent het misschien wel: jonge bladeren die krullen of verkleuren, mieren die ineens massaal over je appelboom lopen, en als je goed kijkt zie je een hele kolonie kleine luisjes die zich tegoed doen aan je planten. Ze zuigen het sap uit de bladeren en jonge scheuten, waardoor de groei stagneert en de plant verzwakt. Zeker op jonge fruitbomen, bessenstruiken en bijvoorbeeld bonen kan bladluis flink huishouden.
Bladluis komt elk jaar weer terug, zeker als het warm en droog is in het voorjaar. In korte tijd kan een kleine plaag uitgroeien tot een ware invasie. Veel mensen grijpen dan naar chemische middelen, maar dat is in een moestuin of bij fruitbomen eigenlijk niet wenselijk. Je wilt immers geen resten van gif in je oogst, en ook de natuurlijke vijanden van de bladluis wil je niet wegvagen.
Gelukkig zijn er ook biologische en milieuvriendelijke manieren om bladluis onder controle te krijgen. Het vergt soms wat geduld en oplettendheid, maar je krijgt er gezonde planten en een levendig ecosysteem voor terug. In dit artikel lees je hoe je bladluis biologisch bestrijdt, welke soorten er zijn, en wat je preventief kunt doen om schade te beperken.
Hoe bladluis biologisch bestrijden?
Hoe bladluis biologisch bestrijden? Het begint met begrijpen hoe deze beestjes leven. Bladluizen voeden zich met plantensappen die ze opzuigen uit bladeren en stengels. Daarbij scheiden ze een kleverige stof uit, honingdauw genaamd, die mieren aantrekt. Mieren zijn dol op honingdauw en beschermen bladluizen tegen natuurlijke vijanden, zoals lieveheersbeestjes en zweefvlieglarven. Je kunt het vergelijken met een soort melkveehouderij: de mieren ‘melken’ de bladluis en houden andere insecten op afstand.
Wil je dus bladluis effectief en biologisch bestrijden, dan moet je ook iets doen aan die mieren. Als je alleen de luizen bestrijdt maar de mieren blijven ongemoeid, dan blijven ze nieuwe luizen kolonies helpen opbouwen. Een natuurlijk evenwicht herstellen lukt pas als je het hele ecosysteem bekijkt.
Daarnaast is het belangrijk om bladluis vroeg te signaleren. Kijk vanaf april regelmatig onder de bladeren en bij jonge scheuten. Zie je krullende bladeren of mierenverkeer op je boomstam of bessenstruik? Dan is de kans groot dat de bladluis al aanwezig is. Hoe eerder je ingrijpt, hoe eenvoudiger het is om de schade te beperken zonder chemicaliën.
Wat voor soorten bladluis zijn er in de moestuin, en op welke planten zitten ze graag?
In de moestuin kom je verschillende soorten bladluis tegen, elk met hun eigen voorkeur voor planten. Zo is de zwarte bonenluis vaak te vinden op tuinbonen en capucijners. Ze zitten meestal bovenaan de plant, op de jonge toppen, waar ze het sappigst kunnen eten. De groene perzikluis zie je dan weer vaak op fruitbomen, zoals perzik, pruim of appel. Deze soort kan ook virussen overbrengen.
Bij bessenstruiken komt vaak de groene bladluis voor. Die veroorzaakt misvormde blaadjes en groeistoornissen, vooral bij jonge aanplant. Ook rozen, tomatenplanten en zelfs kruiden zoals dille en venkel kunnen slachtoffer zijn van bladluizen. De kleur varieert van groen, zwart en bruin tot zelfs lichtroze, afhankelijk van de soort en het seizoen.
Op fruitbomen zie je soms ook wollige bladluis, die zich in witachtige watten verstopt in takoksels en bastscheurtjes. Deze is lastiger te bestrijden omdat hij goed beschermd zit. Bij oudere bomen veroorzaakt hij vaak weinig schade, maar bij jonge bomen kan hij zwakke plekken creëren waar schimmel of ziekte binnendringt.
Bladluis is dus niet één soort, maar een verzamelnaam voor veel verschillende soorten luizen die allemaal min of meer op dezelfde manier schade aanrichten. Door goed te kijken op welke planten ze zitten en hoe ze eruitzien, kun je gerichter ingrijpen.
Bladluis bestrijden met huis-, tuin- en keukenmiddeltjes
Je hoeft niet meteen naar de biologische winkel te rennen om bladluis aan te pakken. In veel gevallen heb je al geschikte middelen in huis. Een klassieker is een oplossing van water met een paar druppels afwasmiddel. Dit breekt de waslaag van de bladluis af, waardoor ze uitdrogen. Gebruik hiervoor wel een ecologische afwasmiddel zonder geurstoffen of toevoegingen. Bespuit de aangetaste delen ’s ochtends en herhaal het om de paar dagen.
Ook een mengsel van water met een klein beetje spiritus of azijn wordt vaak ingezet. Let op dat je dit niet te sterk maakt, want dan beschadig je de plant zelf. Test het eerst op een klein stukje blad. Brandnetelgier is een andere oude methode. Dat is een extract van vergiste brandnetels dat bladluis verjaagt en tegelijk als bladmest werkt.
Een andere aanpak is het afspoelen van de bladluis met een harde waterstraal. Zeker op stevige planten zoals fruitbomen of vaste kruiden is dat een goede eerste stap. Je spuit ze letterlijk van de plant af. Herhaal dit om de dag om de opbouw van nieuwe kolonies tegen te gaan.
Ook knoflook of uienschillen kunnen helpen. Je kunt een aftreksel maken door een paar teentjes knoflook of een handje schillen een nacht in warm water te laten trekken. De geur stoot bladluis af. Besproei hier je planten mee bij windstil weer, liefst vroeg op de dag.
Bladluis biologisch bestrijden
Naast de keukenmiddeltjes zijn er ook biologische oplossingen die goed werken in de moestuin. Zo kun je natuurlijke vijanden inzetten, zoals lieveheersbeestjes, gaasvliegen of larven van zweefvliegen. Deze insecten zijn dol op bladluizen en kunnen in korte tijd grote hoeveelheden opeten. Je kunt ze zelfs bestellen en uitzetten in je tuin.
Ook neemolie, een plantaardig extract uit de neemboom, werkt goed tegen bladluis. Het verstoort de hormonale balans van de luizen, waardoor ze stoppen met eten en zich niet meer voortplanten. Het is veilig voor planten, mensen en veel nuttige insecten als je het correct toepast.
Gebruik je koffiedik in de tuin? Strooi het dan rondom je planten. Het houdt mieren op afstand, en dat helpt indirect om bladluis te verminderen. Ook lavendel, munt en goudsbloemen werken afwerend, zowel tegen bladluis als tegen de mieren die erbij horen.
Ten slotte is er nog het simpelweg weghalen van de bladluizen met de hand. Op jonge planten of bij kleine aantastingen kun je de luizen wegvegen of de aangetaste toppen afknippen. Gooi ze niet op de composthoop, maar in de groene bak of verbrand ze als je die mogelijkheid hebt.
Bladluis voorkomen
De beste manier om bladluis te bestrijden, is natuurlijk voorkomen dat ze zich thuis voelen in jouw tuin. Zorg daarom voor biodiversiteit: plant bloemen zoals goudsbloem, phacelia, dille en korenbloem tussen je groenten en fruitstruiken. Deze trekken natuurlijke vijanden aan die helpen om bladluis in toom te houden.
Controleer regelmatig je planten op tekenen van bladluis en grijp vroeg in. Laat de mieren niet ongemoeid: breng lijmbanden aan rond boomstammen om te voorkomen dat mieren naar boven klimmen om bladluis te verzorgen. Dit breekt hun samenwerking af en maakt bladluis kwetsbaarder.
Gebruik geen overbemesting. Te veel stikstof zorgt voor een explosieve groei van zacht blad, en dat is juist aantrekkelijk voor bladluis. Geef liever gedoseerd compost of organische mest en let op dat je planten niet ‘te vet’ worden.
Tot slot helpt het om planten af te wisselen en gezonde combinaties te kiezen. Zet bijvoorbeeld uien bij wortels, basilicum bij tomaten, en goudsbloemen tussen de fruitstruiken. Dit zorgt voor een natuurlijk evenwicht waarin plagen zich moeilijker kunnen vestigen. Voorkomen is echt beter dan genezen, ook als het om bladluis gaat.
