Vijgen kweken is iets wat steeds meer mensen proberen, en dat is niet zo vreemd. De vijgenboom is een warme verschijning in de tuin, met grote handvormige bladeren en vruchten die in de zomer en vroege herfst rijpen. Als je een beschut plekje hebt, bijvoorbeeld tegen een zuidelijke muur of in een stadstuin, dan kun je er verrassend veel plezier van hebben. Met een mannelijke en een vrouwelijke plant vergroot je de kans op vruchtvorming aanzienlijk, al zijn er tegenwoordig ook zelfbestuivende rassen beschikbaar.
Het kweken van vijgen draait niet alleen om de vruchten. Het is een plant die vraagt om aandacht, een goede start en regelmatig onderhoud. Maar wie dat geeft, wordt beloond met verse vijgen uit eigen tuin. Het begint met een bewuste keuze: kies je voor planten in volle grond of wil je liever vijgen kweken in pot? Beide kan, zolang je maar zorgt voor voldoende warmte, licht en een goed afwaterende bodem.
Hoe vijgen kweken?
Wie vijgen wil kweken, begint met het kiezen van een geschikte locatie. Vijgen houden van warmte en zonlicht. In koude streken kun je beter een plant in pot houden, zodat je die in de winter beschut kunt zetten. Zorg ervoor dat je twee planten hebt, een mannelijke en een vrouwelijke, tenzij je kiest voor een zelfbestuivende soort. Plant ze in het voorjaar en geef ze tijd om te wortelen voordat de echte groei begint. Met de juiste verzorging kun je binnen enkele jaren al vijgen oogsten.
Stap 1, Vijgenplanten planten
De juiste grond is essentieel voor het kweken van gezonde vijgenplanten. Vijgen gedijen het best in een goed doorlatende, licht kalkhoudende bodem. Zware kleigrond moet je mengen met compost en eventueel wat grof zand om de structuur losser te maken. Verrijk de grond met oude stalmest of rijpe compost, maar gebruik geen verse mest: dat verbrandt de jonge wortels.
De beste tijd om vijgen te planten is in het voorjaar, zodra de kans op vorst voorbij is. In een zacht klimaat kan dat al vanaf maart, in koudere gebieden wacht je beter tot eind april of begin mei. Graaf een plantgat dat twee keer zo breed is als de kluit van de plant, en iets dieper. Meng de uitgegraven grond met compost, en zet de plant op dezelfde diepte als in de kwekerijpot.
Zelf zaaien kan ook, maar het is een langdurig proces en het resultaat is onvoorspelbaar. Zaden ontkiemen traag en de jonge planten kunnen jaren nodig hebben om vruchten te dragen. Daarom kiezen de meeste mensen ervoor om jonge planten te kopen.
Wie weinig ruimte heeft of in een koudere streek woont, kan vijgen in pot kweken. Kies dan voor een grote pot van minimaal dertig liter, liefst van klei of hout. Zorg voor een dikke drainagelaag onderin, bijvoorbeeld met potscherven of kleikorrels, en gebruik luchtige potgrond met wat kalk en compost. Zet de pot op een zonnige, windluwe plek.
Als je de planten goed helpt bij het aanslaan in hun eerste jaar, ontwikkelen ze snel een sterk wortelgestel. Dat vormt de basis voor een gezonde groei en een rijke oogst in de toekomst.
Stap 2, Verzorging
Vijgenplanten houden van regelmatig water, vooral in de zomermaanden wanneer de vruchten zich vormen. Geef liever diep en minder vaak, dan elke dag een klein beetje. Bij droogte kunnen de jonge vruchten anders voortijdig afvallen. Let wel op: vijgen houden niet van natte voeten, dus laat water nooit in de schotel of pot blijven staan.
Bemesten doe je in het voorjaar met een organische meststof voor fruitbomen. In juni kun je een tweede, lichtere gift geven. Gebruik geen stikstofrijke mest, want die zorgt vooral voor bladgroei en minder vruchten. Kies liever voor een uitgebalanceerde meststof met kalium en fosfor.
In de winter hebben vijgenplanten bescherming nodig tegen vorst, zeker als ze jong zijn of in pot staan. Dek de wortelzone af met stro, bladeren of vliesdoek. Een plant in pot kun je tijdelijk in een koude schuur of tegen een beschutte gevel zetten.
Het voorjaar is extra risicovol voor vijgen. De plant begint vroeg te groeien en bloeien, en jonge scheuten zijn gevoelig voor nachtvorst. Bescherm bloeiende toppen met een vliesdoek of omgekeerde bloempot bij nachtvorst.
Vijgen reageren goed op combinatieteelt met kruiden als lavendel of rozemarijn. Die trekken bestuivers aan en houden sommige schadelijke insecten op afstand. Wisselteelt is bij vijgen minder van belang omdat ze een meerjarige plant zijn. Wel is het slim om hun standplaats niet naast zwaar voedende planten zoals courgettes te leggen.
De bloei van vijgen is weinig opvallend. De bloemen zitten verborgen in de vrucht, die zich zonder zichtbare bloesem ontwikkelt. Bij rassen die niet zelfbestuivend zijn, is bestuiving nodig door vijgenwespen, wat in ons klimaat lastig is. Daarom zijn zelfbestuivende rassen zoals ‘Brown Turkey’ en ‘Bornholm’ hier populairder.
Stap 3, Vijgen oogsten
Vijgen oogst je zodra ze zacht en buigzaam aanvoelen en een beetje beginnen te barsten bij de hals. De kleur verschilt per ras, van groen tot paars. Laat ze niet te lang hangen, want dan kunnen ze gaan gisten of scheuren.
Gebruik een scherp mesje of knip de vruchten af met een snoeischaar. Trek nooit aan de vrucht, want dan beschadig je de tak. Oogst bij voorkeur op een droge, warme dag, want dan zijn de vruchten het meest geconcentreerd van smaak.
De oogstperiode loopt van eind augustus tot in oktober, afhankelijk van het weer en het ras. Sommige rassen geven twee keer vrucht: één vroege oogst in juni en een tweede in het najaar.
Stap 4, Vijgenplanten snoeien
Snoeien doe je in de late winter of vroege lente, als de strengste vorst voorbij is. Snoei dode, zieke of kruisende takken weg. Zorg voor een open, luchtige struikvorm zodat licht en lucht goed doordringen.
Knip jonge scheuten terug tot op twee ogen om de vorm te behouden. Bij oudere planten kun je gerust wat forser terugsnoeien, maar laat altijd wat jonge groei staan voor de volgende oogst.
Een lichte zomersnoei, in juli of augustus, kan helpen om de vruchtdracht te verbeteren en de plant in toom te houden. Verwijder dan overtollige scheuten en takken zonder vrucht.
Ziekten en plagen
Vijgen zijn redelijk sterk, maar kunnen last krijgen van bladluizen, schildluizen en spint. Gebruik biologische bestrijding zoals een oplossing van zachte zeep met water, of zet natuurlijke vijanden zoals lieveheersbeestjes in.
Wortelrot komt voor bij slechte drainage. Voorkom dit door goed afwaterende grond en geen overtollig water in potten. Schimmelziekten zoals botrytis (grauwe schimmel) tasten soms rijpe vruchten aan bij vochtig weer.
Vogels kunnen een probleem zijn als de vijgen beginnen te rijpen. Hang dan tijdig netten of glimmende linten in de plant om ze te weren.
Zonverbranding op jonge bladeren kan ontstaan bij planten die plots in volle zon worden gezet. Laat planten geleidelijk wennen aan de zon, vooral als ze uit een kas of winkel komen.
Vijgenrassen die je zelf kunt kweken
Een van de bekendste rassen voor ons klimaat is ‘Brown Turkey’. Deze draagt rijk en is redelijk winterhard. De vruchten zijn donkerpaars en zoet.
‘Bornholm Diamond’ is een kleinere, compacte vijgenplant die goed gedijt in pot. De vruchten zijn groenpaars en rijpen betrouwbaar af, zelfs in koelere zomers.
‘Rouge de Bordeaux’ geeft kleine, intens zoete vijgen. Deze plant is minder robuust in strenge winters, maar zeer geschikt voor een beschutte plek of serre.
Hoe vijgen bewaren
Vijgen zijn vers slechts enkele dagen houdbaar in de koelkast, hooguit twee tot drie dagen. Leg ze voorzichtig op keukenpapier en dek ze losjes af.
Je kunt vijgen ook invriezen, maar dat gaat ten koste van de structuur. Snijd ze doormidden, verwijder eventueel de schil, en vries ze per portie in. Ze blijven in de diepvries ongeveer zes maanden goed.
Een betere manier om vijgen te bewaren is door ze te drogen of in te maken als jam of chutney. Gedroogde vijgen zijn in een luchtdichte pot tot een jaar houdbaar. Ingeblikte vijgen op siroop of in zuur blijven tot wel twaalf maanden goed in de kelder.
Conclusie
Vijgen kweken is een plezierige uitdaging voor elke liefhebber van mediterrane planten. Het vraagt wat aandacht en kennis, maar met de juiste aanpak kun je genieten van verse vijgen uit eigen tuin of balkon. De combinatie van zon, goede verzorging en een beetje geduld is alles wat je nodig hebt. En vergeet niet: hoe meer liefde je in je vijgenplant stopt, hoe meer hij je teruggeeft.
